Filobutonistyka (gr. philéo – lubię, ang. button – guzik) – rodzaj hobby polegający na kolekcjonowaniu wszelkiego rodzaju guzów, guzików i haków np.: mundurowych, liberyjnych lub ubraniowych. Hobby to bardzo szybko zyskuje grono sympatyków na świecie i w Polsce. Znikoma ilość materiałów, wąska bibliografia oraz całkowity brak opracowań naukowych powodują, że hobby to stawia przed kolekcjonerem wiele znaków zapytania. Rodzące się wątpliwości, niekiedy latami pozostają bez odpowiedzi. Filobutoniści próbują za pośrednictwem różnego rodzaju internetowych for dyskusyjnych rozwikłać zagadki związane z konkretnymi eksponatami. Bogata i burzliwa historia naszego kraju sprzyjała zaistnieniu i pozostawieniu na jego terytorium wielu rodzajów guzików. Właśnie za sprawą historii, na obszarze Polski występują guziki wielu różnych krajów (zabory, wojny, główne szlaki handlowe), dlatego też filobutonistyka jest bardzo interesującym hobby. To właśnie u nas można spotkać unikatowe eksponaty z tej dziedziny kolekcjonerstwa.
Główne zadania filobutonistyki:
|
- kolekcjonowanie i klasyfikowanie guzików;
- datowanie guzików;
- umiejscawianie guzików w konkretnym kontekście historycznym;
- ustalanie kręgu użytkowników danych rodzajów guzików;
- ustalanie historii użytkowników (indywidualnych i zbiorowych) danych rodzajów guzików;
- ustalanie pochodzenia guzików;
- określanie budowy guzików oraz użytych materiałów;
- ustalanie wytwórców guzików oraz ich losów;
- ustalanie technik wytwarzania guzików w różnych okresach historii.
|
Rodzaje guzików
|
Ze względu na budowę:
|
- ażurowe;
- jednowarstwowe (masywne, jednostajne);
- dwuwarstwowe (z warstwami ściśle przylegającymi do siebie, z tekturką, skórą itp. pomiędzy warstwami, puste w środku).
|
Ze względu na konstrukcję uszka:
|
- dziurki zamiast uszka;
- uszko stanowiące monolit z guzikiem;
- uszko z płaskownika;
|
- uszko z drutu;
- uszko typu koszyczek;
- inne.
|
Ze względu na kategorie użytkowników:
|
- cywilne;
- ozdobne;
- organizacji;
- patriotyczne;
- religijne;
|
- liberyjne;
- służb;
- urzędnicze;
- wojskowe;
- inne.
|
Ze względu na wykończenie:
|
- bez wykończenia;
- emaliowane;
- malowane;
- mosiądzowane;
- nakładane;
- niklowane;
|
- obciągane (materiałem),
- oksydowane;
- platerowane;
- srebrzone;
- złocone.
|
Rodzaje materiałów wykorzystywanych do produkcji guzików:
|
- alpaka;
- aluminium;
- bakelit;
- cynk;
- drewno;
|
- galalit;
- jedwab;
- miedź;
- mosiądz;
- ołów;
|
- pewter;
- plastik;
- porcelana;
- skóra;
- srebro;
|
- stop cynkowo-ołowiany;
- szylkret (masa rogowa);
- stal;
- szkło;
- znal.
|
B i b l i o g r a f i a
Bagiński Wal. [Walery] - DAWNE GUZIKI POLSKIE, Kraków 1899
Fallou L. - LE BOUTON UNIFORME FRANCAIS, Colombes 1915
Luscomb S. C. - THE COLLECTOR'S ENCYCLOPEDIA OF BUTTONS, New York 1967
POLSKIE GUZIKI WOJSKOWE w XX wieku, Elbląg 1988
GUZIKI LIBERYJNE KATALOG, Elbląg 1988
Boczkowski W., Jaroszyński-Wolfram M., Gładki K. - GUZIKI Przewodnik dla kolekcjonerów, Warszawa 1999
Gładki K. - MÜNCHHEIMER Historia i Działalność, Łódź 2007
Zajchowski Zb. - GUZIKI HERBOWE ZAMKI I PAŁACE cz. 1, Elbląg 2008
Низовский А. - РУССКИЕ ФОРМЕННЫЕ ПУГОВИЦЫ 1797-1917 ГГ., Mocква 2008
Kustowski W. - POLSKIE GUZIKI REGULAMINOWE NIEWOJSKOWE od 1918 roku, Kraków 2010
Gładki K. - GUZIKI. Wykaz producentów, firm grawerskich, jubilerskich produkujących guziki, Łódź 2011
Krupop D. - GUZIKI MUNDUROWE 1792-1945 tom 1, Łódź 2011
Gładki K. - GUZIKI SZKÓŁ wojewódzkich, wydziałowych, liceum, uniwersytet, prawo, Łódź 2012
Kustowski W. - POLSKIE GUZIKI REGULAMINOWE NIEWOJSKOWE od 1918 roku, Kraków 2013
Zajchowski Zb. - GUZIKI HERBOWE ZAMKI I PAŁACE cz. 2, Elbląg 2013
Kustowski W. - POLSKIE GUZIKI REGULAMINOWE NIEWOJSKOWE od 1918 roku, Kraków 2014
Ź r ó d ł a i n t e r n e t o w e
Guziki mundurowe urzędników Guberni Augustowskiej
Guziki Połujańskiego i Syrokomli
Guziki urzędnicze z okresu Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego
Wikipedia.en - Button collecting
Wikipedia.pl - Filobutonistyka
Wikipedia.pl - Polskie guziki wojskowe Królestwa Kongresowego
Wikipedia.ru - Филобутонистика
Wszelkie uwagi dotyczące powyższej definicji proszę przesyłać na adres rwbguziki@wp.pl
Warszawa, dn. 18 czerwca 2016 r.
Robert Wł. Bauer